Bardziej gorzka niż śmierć

Akcja powieści rozpoczyna się kilka miesięcy po wydarzeniach prezentowanych w Spokoju duszy. Siri Bergman dochodzi do siebie po traumatycznych przeżyciach, stara się uporządkować swoje życie prywatne i zawodowe. Razem z przyjaciółką i koleżanką po fachu, Ainą, godzi się poprowadzić serię zajęć terapeutycznych dla kobiet będących ofiarami przemocy. Jedna z nich, Kattis, wyzwoliła się z "toksycznego związku", w którym była regularnie bita przez swojego partnera Henrika. Wkrótce okazuje się, że jego następna kochanka została w brutalny sposób zamordowana, a świadkiem morderstwa była pięcioletnia córka ofiary. Nie mija dużo czasu, a na jaw wychodzą kolejne powiązania między kobietami z grupy wsparcia a ofiarą zbrodni. Po raz kolejny Siri zostaje uwikłana w kryminalną zagadkę, w której pozory bywają mylące i nawet znajomość psychologii niewiele pomaga, gdy trzeba odnaleźć mordercę zanim ten zdoła ponownie uderzyć.

Podobnie jak w tomie pierwszym najważniejszym elementem powieści są wykreowani przez autorki bohaterowie, ich uczucia, rozterki wewnętrzne i problemy. Camilla Grebe i Åsa Träff nie tworzą postaci idealnych, dobitnie pokazując, że większość ludzi prezentuje otoczeniu wyłącznie starannie pielęgnowaną maskę, za którą ukrywają się prawdziwe emocje: cierpienie, poczucie straty, lęk, nienawiść. Dotyczy to nie tylko pacjentów przychodzących na sesję psychoterapeutyczne do Siri, ale również jej kolegów, a nawet jej samej. Każdy z bohaterów boryka się z jakimś kłopotem: Siri nadal próbuje pogodzić się ze śmiercią męża oraz otworzyć się na nowe uczucie i związek, Sven, którego właśnie opuściła żona, regularnie zapija smutki, a kobiety z grupy wsparcia walczą o to, by tragiczne doświadczenia nie rzucały cienia na całe ich życie, by mogły się wyzwolić i odnaleźć spokój.

W Spokoju duszy bardzo ciekawie wypadły migawkowe spostrzeżenia z perspektywy głównego czarnego charakteru. Wielka szkoda, że w swej kolejnej powieści autorki zrezygnowały z tego zabiegu. Wprowadziły jednak co kilkadziesiąt stron krótkie notatki od specjalistów oceniających rozwój psychiczny i emocjonalny pewnego bardzo ważnego dla fabuły chłopca. Pierwsza notatka dotyczy osiemnastomiesięcznego dziecka, a każda kolejna przybliża jego, chwilami dysfunkcyjne, zachowanie i reakcje na dalszych etapach rozwoju. Dopiero pod sam koniec te fragmenty łączą się w pełen obraz z opowiadaną historią, pozwalając lepiej zrozumieć przyczyny morderstwa, a także to w jaki sposób do niego doszło.

W przeciwieństwie do pierwszej części cyklu autorki trochę dokładniej ukazały pracę policji, skupiając się jednak wyłącznie na przesłuchaniach świadków i analizie psychologicznej potencjalnego sprawcy. Sprawa morderstwa nie dotyczy Siri bezpośrednio, a wszelkie jej powiązania z "osobami dramatu” są absolutnie przypadkowe, mimo to bohaterka świadomie angażuje się w dochodzenie (np. prosząc przyjaciela o sporządzenie portretu psychologicznego mordercy). Chociaż wątek kryminalny rozwija się bardzo powoli i jest zdecydowanie zdominowany przez zagadnienia obyczajowe, społeczne oraz liczne analizy psychologiczne, to trzeba podkreślić, iż wszystkie motywy zgrabnie się ze sobą łączą i uzupełniają, a zakończenie – konsekwentne, logiczne, aczkolwiek nie pozbawione elementu zaskoczenia – nikogo nie rozczaruje.

W większości kryminałów skandynawskich poruszane są aktualne problemy społeczne. Jak wspomniano powyżej, te kwestie również stanowią znaczną część recenzowanej książki. Camilla Grebe i Åsa Träff skupiły się na zagadnieniu przemocy psychicznej i fizycznej wobec kobiet we wszystkich jej formach, począwszy od gwałtu a na rodzinnych dramatach skończywszy. Opisy spotkań grupy wsparcia i przeżyć jej uczestniczek, jak również sesje Siri z małżeństwem przechodzącym poważny kryzys, zajmują wiele stron powieści. To te fragmenty dostarczają więcej emocji niż sam wątek kryminalny. Jednak to nie wada, gdyż właśnie z tego powodu trudno przejść obok książki obojętnie. Bywa niezwykle poruszająca, a chwilami wręcz wstrząsająca, wzrusza i budzi refleksję u czytelnika.

Mimo tak potężnego ładunku emocjonalnego, jaki niesie ze sobą lektura, należy przyznać, iż jest ona zdecydowanie łatwiejsza w odbiorze niż debiutancka powieść "kryminalnych sióstr". Chociaż klimat i sposób opowiadania historii nie uległ zmianie, to mniejszy nacisk położono na wewnętrzne odczucia niezrównoważonej psychicznie protagonistki. Dzięki temu jej obecność i punkt widzenia nie są tak przytłaczające (i irytujące) jak w Spokoju duszy, a kolejne strony czyta się szybko, bez uczucia zmęczenia czy znudzenia. To interesująca, niebanalna pozycja, po którą warto sięgnąć. Należy jednak podchodzić do niej z dystansem, pamiętając, że nie jest to typowy kryminał tylko historia znacznie głębsza, sięgająca do samego jądra ludzkiej psychiki. Zdecydowanie nie dla każdego.